Do udziału w projekcie zaprosiliśmy wielokulturową grupę dzieci, które zapytaliśmy o to,  "czym jest dla nich ojczyzna?" Każdy z nas nosi w sobie wyobrażenie własnej "mapy ojczyzny". Obraz ten jest utkany z naszych wspomnień i marzeń, codzienności i pamięci o ważnych zdarzeniach, małych podwórkach i ogromnych zabytkach. To przedziwne połączenie tego, co wspólne dla narodu, z tym, co prywatne i indywidualne. Wszystkie te elementy są tak samo ważne i pozwalają nam pewne miejsca nazwać jako "własne", a inne jako "obce".

Podejmując się pracy z wielokulturową grupą dzieci pochodzących z Polski, Turcji, Białorusi i dawnej Czeczeni byliśmy niezwykle ciekawi, czym jest dla nich ojczyzna. Równocześnie towarzyszył nam lęk, wynikający z sytuacji przekraczania granic – zarówno tych geograficznych, jak i tych związanych ze spotkaniem z drugim człowiekiem, jego wrażliwością i mikrokosmosem doświadczeń. Długo zastanawialiśmy się, jak sprawić, by dzieci nam zaufały i jak możemy je zachęcić do podejmowania twórczych działań wokół tematu "miejsca na ziemi".

Dzięki nawiązaniu współpracy z Ośrodkiem dla Uchodźców w Łukowie oraz pozyskaniu dofinansowania ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, mogliśmy zrealizować projekt pn. "Ojczyzny". Naszym głównym celem było wsparcie procesu integracji dzieci z różnych kultur. Zadanie to postanowiliśmy zrealizować poprzez przeprowadzenie warsztatów artystycznych, które nie tylko rozbudzą zainteresowanie kulturą, kształtując u dzieci umiejętność świadomego odbioru języka teatru, plastyki i działań literackich, ale również rozwiną ich kompetencje interpersonalne takie jak otwartość, adaptacja społeczna i praca zespołowa. Motywem przewodnim przedsięwzięcia była „ojczyzna” rozumiana zarówno jako terytorium państwa, ale też po prostu jako prywatne, bliskie miejsca związane z codzienną egzystencją (podwórko, dom, droga do szkoły). Punktem wyjścia była refleksja dzieci na temat poczucia więzi z „małą ojczyzną”, pytanie o tożsamość narodową oraz wartości, które łączą przedstawicieli różnych kultur.

Projekt miał dwa etapy. W lipcu 2018 roku dzieci wzięły udział w półkoloniach artystycznych, realizowanych w Szkole Podstawowej nr 5 w Łukowie. Podczas tego etapu, uczestnicy za pomocą języka sztuk wizualnych, działań aktorskich, muzycznych, zabaw ze słowem i filmem, opowiadali o własnych "wymarzonych krainach". Wszystkie eksperymenty artystyczne miały na celu integrację grup oraz stworzenie możliwości do kreatywnej wypowiedzi na temat własnego "środka świata" – miejsca, w którym każdy czuje się dobrze. Istotną rolę w całym procesie twórczym pełniły przede wszystkim działania integracyjne: warsztaty cyrkowe, gry i zabawy ruchowe, tańce w kręgu, twórczy spacer po Łukowie, które to budowały poczucie wzajemnego zaufania. Prowadzący zajęcia zadali wszystkim dzieciom to samo pytanie: "jaka powinna być twoja wymarzona kraina i jakie skarby w sobie kryje?", a padające odpowiedzi stały się pretekstem do działań artystycznych.
Uczestnicy zajęć wykonali "mapy wymarzonych, prywatnych krain" z wykorzystaniem masy solnej. O rozmachu tego działania świadczą już ilości zużytej mąki i soli, bowiem stworzona mapa zawierała ponad 50 kg samych składników. Zbudowane przez dzieci makiety stały się pretekstem do tworzenia opowieści, krótkich form muzycznych, teatralnych i filmowych. Uczestnicy wykonali m.in. film z zajęć, który samodzielnie zmontowali. Wszystkie te artefakty zaprezentowano w centrum Łukowa – w Parku Miejskim, w formie jednodniowej instalacji, która pokazywała, co łączy wszystkie wymyślone przez dzieci światy. Uczestniczy łączyli te krainy, które mają podobne cechy. Forma instalacji prowokowała uczestników do interakcji, do poszukiwania podobieństw, wspólnych zainteresowań oraz doświadczeń.

W drugim etapie projektu zaprosiliśmy dzieci do Kielc, po to, by przybliżyć im miejsca, które są związane z upowszechnianiem polskiego dziedzictwa kulturowego. W Muzeum Dialogu Kultur uczestnicy zwiedzali wystawy stałe oraz wzięli udział w warsztatach dotyczących różnorodności kulturowej. W Pałacu Biskupów Krakowskich pracownicy muzeum przeprowadzili warsztaty dotyczące polskich symboli narodowych, odwiedziliśmy też Muzeum Wsi Kieleckiej, gdzie dzieci dowiedziały się, co łączy słowo "ojczyzna" ze słowem  "ojcowizna". W programie wyjazdu znalazła się również wycieczka do wsi Bartków, gdzie dzieci zobaczyły jedno z najstarszych polskich drzew – Dąb Bartek. Nie zabrakło również udziału w spektaklu pt. "Dwie wyspy" (w Teatrze Lalki i Aktora „Kubuś”), który w sposób uniwersalny podejmuje temat budowania więzi między ludźmi i koresponduje z tematem projektu.
Wizytę w Kielcach wzbogaciły działania warsztatowe, które miały na celu zebranie refleksji uczestników na temat poznanych miejsc, a także pomogły rozwinąć rozważania na temat własnych "małych ojczyzn".

POMYSŁODAWCA I REALIZATOR PROJEKTU: TEATR LALKI I AKTORA "KUBUŚ" W KIELCACH

Koncepcja projektu: Anna Nowak, Robert Drobniuch

Prowadzący warsztaty: Elżbieta Chrulska, Bożena Ślaga, Anna Nowak, Michał Górczyński, Michał Olszewski, Mikołaj Walenczykowski
Opieka pedagogiczna: Aliona Karaman, Elżbieta Kmieć
Koordynacja: Hanna Świętnicka
 

PARTNERZY: Stowarzyszenie „Dla Ziemi”, Muzeum Narodowe w Kielcach, Muzeum Zabawek i Zabawy w Kielcach, Muzeum Wsi Kieleckiej, Szkoła Podstawowa nr 5 w Łukowie.

Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków Urzędu Miasta Kielce.