Teatr Lalki i Aktora „Kubuś” w Kielcach im. Stefana Karskiego rozpoczął działalność w 1955 roku, na początku jako Stowarzyszenie. Jego założycielem był Stefan Karski, który nadał też teatrowi nazwę, nawiązującą do jedynego wozu pancernego w Powstaniu Warszawskim. Stefan Karski ogromnie żałował, że nie mógł wziąć udziału w powstaniu, poza tym, jak sam mówił: "Kubuś to takie polskie imię, tak jak polskie było to powstanie".

Stefan Karski był dyrektorem teatru do 1973 roku. W kolejnych latach funkcję tę pełnili: Wanda Szplit (1973 - 1974), Tomasz Stecewicz (1974 - 1977), Ryszard Barański (1977 - 1981), Irena Dragan (1981 - 2011), p.o. dyrektora Przemysław Predygier (2011 - 2012), Robert Drobniuch (2012 - 2020), a od września 2020 roku Piotr-Bogusław Jędrzejczak.

Początki „Kubusia” nie były łatwe, przede wszystkim przez brak siedziby. Teatr funkcjonował objazdowo, występował gościnnie. Z czasem, mimo rozmaitych trudności, stawał się coraz bardziej rozpoznawalny i lubiany, wzrastał jego poziom artystyczny. W 1965 roku stał się instytucją państwową, otrzymał pierwsze pomieszczenia, choć jeszcze wciąż nie własną scenę. Dopiero w 1992 roku, dzięki determinacji i wieloletnim staraniom ówczesnej dyrektor Ireny Dragan udało się pozyskać obecną siedzibę przy ulicy Dużej 9.


W latach: 2000 - 2010 z inicjatywy Ireny Dragan, teatr „Kubuś” zorganizował 5 edycji Świętokrzyskiego Festiwalu Teatrów Lalkowych „Brzechwa i inni...”, będącego przeglądem twórczości teatrów lalkowych, obejmującym najciekawsze wydarzenia artystyczne w Polsce.

W 2005 roku w siedzibie teatru otwarta została pierwsza w Polsce Galeria Lalki Teatralnej. Pomysłodawczynią Galerii była Irena Dragan, a projekt przygotował scenograf Alexander Andrzej Łabiniec. Zgromadzone w niej lalki powstały na przestrzeni ponad 60-letniej działalności teatru. Wiele z nich towarzyszyło aktorom podczas zagranicznych wyjazdów i prezentacji na festiwalach. Podróże te często owocowały prestiżowymi nagrodami.

W historii teatru na szczególne podkreślenie zasługuje wkład twórczy Stefana Karskiego, Heleny Naksianowicz, Ireny Dragan, Alexandra Andrzeja Łabińca i Roberta Drobniucha, którzy zrealizowali wiele znaczących w repertuarze teatru i docenianych spektakli teatralnych.

Dyrektor Robert Drobniuch zainicjował zmianę wizerunku teatru, który oferuje dziś młodym widzom nie tylko spektakle, ale też liczne zajęcia i atrakcje pozasceniczne, w tym m.in. Wakacyjny Festiwal Sztuki dla Dzieci i Młodzieży Hurra! ART! czy Międzynarodowy konkurs na koncepcję i realizację lalki, animowanego obiektu lub innej formy teatralnej ANIMATUS.

Repertuar oparty jest głównie na adaptacjach największych, polskich i światowych, utworów literackich, a także dramaturgii współczesnej. Wystawiamy spektakle dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

Do realizacji naszych przedsięwzięć zapraszamy wybitnych twórców z kraju i z zagranicy. Poza regularną działalnością repertuarową realizujemy liczne projekty artystyczne i edukacyjne, często wspólnie z innymi instytucjami. Wśród naszych partnerów są placówki kultury, szkoły, stowarzyszenia, fundacje. 

Wybrane osiągnięcia teatru:

• Dwa wyróżnienia aktorskie dla Aleksandry Sapiaskiej za rolę Emilki i Ewy Lubacz za rolę Wiedźmy w spektaklu "Niemożliwe - Wasowski dzieciom", scenariusz i reżyseria Justyny Zar, na II Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek „Klasyka Od-Nowa” w Będzinie, 2024.
• Statuetki Wystrzałowego Kubusia! dla: Aleksandry Sapiaskiej - najpopularniejszej aktorki, Michała Olszewskiego - najpopularniejszego aktora i "Chodź na słówko" - najpopularniejszego przedstawienia sezonu 2022/23 w 2. Plebiscycie publiczności Wystrzałowy Kubuś!, 2023.
• Nagroda I stopnia Prezydenta Miasta Kielce za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury za 2022 rok dla aktorki Ewy Lubacz, 2023.
• Nagroda Miasta Kielce za rok 2022 dla aktorki Aleksandry Sapiaskiej, 2023.
• Nagroda specjalna dla Joanny Biskup-Brykczyńskiej za scenografię inspirowaną rysunkami Bohdana Butenki w spektaklu "Cyryl, gdzie jesteś?" Wiktora Woroszylskiego, w adaptacji i reżyserii Piotra-Bogusława Jędrzejczaka, przyznana przez Komisję Artystyczną VIII Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej "Klasyka Żywa", 2023.
• Statuetki Wystrzałowego Kubusia! dla: Ewy Lubacz - najpopularniejszej aktorki, Michała Olszewskiego - najpopularniejszego aktora i "Legend ziemi świętokrzyskiej" - najpopularniejszego przedstawienia sezonu 2021/22 w 1. Plebiscycie publiczności Wystrzałowy Kubuś!, 2022.
• Nagroda im. Leona Schillera za rok 2021, przyznawana młodemu artyście przez Związek Artystów Scen Polskich, dla aktorki Aleksandry Sapiaskiej - „niezwykle utalentowanej młodej artystce, która zabłysnęła w spektaklach macierzystego teatru”, 2022.
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” dla Teatru Lalki i Aktora "Kubuś" w Kielcach im. Stefana Karskiego, 2021.
• Nagroda BENE MERITUS od Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Kielcach dla Teatru Lalki i Aktora "Kubuś" w Kielcach im. Stefana Karskiego za szczególne zasługi dla miasta, województwa i kraju, 2021.
• Odznaka Honorowa Marszałka Województwa Świętokrzyskiego dla Teatru Lalki i Aktora "Kubuś" w Kielcach im. Stefana Karskiego za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki, 2021.
• Dyplom dla Andrzeja Kuby Sielskiego (aktora) w dowód najwyższego uznania dla talentu i osiągnięć artystycznych w dziedzinie sztuki lalkarskiej od Sekcji Teatrów Lalkowych ZASP, 2021.
• Pięć nagród dla spektaklu "Pod adresem marzeń" Elżbiety Chowaniec i Marka Zákostelecký’ego, reżyseria - Marek Zákostelecký, na IV Festiwalu małych Prapremier w Wałbrzychu, 2019: Nagroda Grand Prix, Nagroda Jury Dziecięcego, Nagroda za reżyserię dla Marka Zákostelecký’ego i dwa wyróżnienia aktorskie dla Andrzeja Kuby Sielskiego i Andrzeja Skorodnia.
• Dwie nagrody dla spektaklu "Pod adresem marzeń" Elżbiety Chowaniec i Marka Zákostelecký’ego, reżyseria - Marek Zákostelecký, w 25. edycji Ogólnopolskiego Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, 2019: Nagroda za scenografię dla Marka Zákostelecký’ego i Nagroda za muzykę dla Martina Husovský’ego.
• Dyplom dla Agaty Soboty (aktorki) w dowód najwyższego uznania dla talentu i osiągnięć artystycznych w dziedzinie sztuki lalkarskiej od Sekcji Teatrów Lalkowych ZASP, 2019.
• Nagroda POLUNIMY dla Anny Domalewskiej dla najbardziej obiecującego aktora-lalkarza młodego pokolenia w 2018 roku, za rolę Wandy w spektaklu „Gniazdo” Marii Wojtyszko, w reżyserii Roberta Drobniucha.
• Nagroda za przedstawienie dziecięce dla twórców spektaklu „Mały Tygrys Pietrek” w ramach IV edycji Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej "Klasyka Żywa”, 2019.
• Nagroda dla Anny Retoruk za adaptację tekstów Mirona Białoszewskiego i reżyserię opartego na nich przedstawienia "Dziady po Białoszewskim", przyznana przez Komisję Artystyczną II edycji Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej "Klasyka Żywa", 2017.
• Nagroda Tajnego Jurora dla spektaklu "Dziady po Białoszewskim" w reżyserii Anny Retoruk na VII Festiwalu Teatrów Ożywionej Formy "Maskarada" w Rzeszowie, 2016.
• Nagroda za wyrażenie teatru lalką – za scenografię Cengiza Özeka do spektaklu "Sklepy cynamonowe", w reżyserii Roberta Drobniucha, na X Międzynarodowym Festiwalu Teatru Lalek i Animacji Filmowych dla Dorosłych „Lalka też człowiek” w Warszawie, 2015.
• Nagroda Ministra Kultury dla Wyróżniających się Twórców Kultury dla Dzieci za dokonania w dziedzinie teatru dla Roberta Drobniucha, 2015.
• Nagroda Aktorska "za najlepszą rolę kobiecą" dla Jolanty Kęćko za rolę Ptaka Agrafki w pantomimie dla dzieci "Pan Bam i ptak Agrafka", w reżyserii Bartłomieja Ostapczuka, na II Festiwalu małych Prapremier w Wałbrzychu, 2015.
• Główna Nagroda za spektakl "Sklepy cynamonowe", w reżyserii Roberta Drobniucha, na 17 Festiwalu Sztuki Teatralnej - Sztuka Polskiej Prowincji w Rybniku, 2015.
• Nagroda Aktorska dla Jolanty Kęćko za rolę Ptaka Agrafki w pantomimie dla dzieci "Pan Bam i ptak Agrafka", w reżyserii Bartłomieja Ostapczuka, na 6 Międzynarodowym Festiwalu Ożywionej Formy "Maskarada" w Rzeszowie, 2015.
• Nagroda za reżyserię dla Ireny Dragan i Nagroda za nowatorskie rozwiązania inscenizacyjne na III Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek „Złota Magnolia” w Szanghaju (Chiny) za spektakl „Baśnie cygańskie. Romane paramisia”, 2012.
• Złota Magnolia - Nagroda Specjalna Jury i Nagroda za scenografię na II Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek „Złota Magnolia” w Szanghaju (Chiny) za spektakl „Córka Króla Smoka”, reż. Irena Dragan, scen. Urszula Kubicz-Fik, 2010.
• Grand Prix II Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek Krajów Unii Europejskiej im. Roberta Schumana EUROFEST w Słupsku za spektakl „Osiem świateł Chanuki”, reż. Irena Dragan, 2009.
• Nagroda za najlepsze przedstawienie zagraniczne za spektakl „Baśń o rumaku zaklętym”, reż. Irena Dragan, prezentowany podczas XXV Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Teheranie, Iran, 2007.
• Wielka Honorowa Nagroda Widzów dla spektaklu „Baśń o rycerzu Gotfrydzie”, reż. Leszek Śmigielski, a także Nagroda za projekt lalek dla scenografa Alicji Kuryło podczas Telewizyjnego Festiwalu Widowisk Lalkowych dla Dzieci, 1987.
• III nagroda za spektakl „Baranki i ospały Diabeł”, reż. Irena Dragan, podczas Telewizyjnego Festiwalu Sztuk Lalkowych, 1983.
• Nagroda aktorska dla Ryszarda Barańskiego za rolę Niedźwiadka w spektaklu "Kiedy rozkwitnie margerytka", reż. Bohdan Radkowski, na Międzynarodowym Festiwalu Bułgarskich Sztuk Lalkowych "Złoty Delfin" w Warnie, 1975.
• Nagroda aktorska dla Marka Wita za rolę Małego Lewka w przedstawieniu "Przygody małego Lewka", reż. Tomasz Stecewicz, w Telewizyjnym Przeglądzie Widowisk Lalkowych, 1974.